Ko ngā pātai auau

Translate into English

Last updated: Rāpare, 13 Whiringa ā-nuku, 2022 | Thursday, 13 October 2022

He aha te kaupapa o Paiheretia te Muka Tāngata?

He mahinga ngātahi a Paiheretia te Muka Tāngata e whai ana i te tauira o Whānau Ora hei whakapiki ake i ngā putanga mā ngā tāne Māori rātou ko ō rātou whānau e pāngia ana e te ringa o te pūnaha o Ara Poutama Aotearoa.

He kaupapa hou tēnei, e mahitahi ana ki te tangata, ki tōna whānau anō, ki te whakatū, ki te whakapūmau hoki i ngā hononga whai kounga, ki te tautoko hoki i a rātou i mua i te whiunga tae atu ki te whakaoranga anō me te hokinga atu ki te marea. Ka whakahāngaihia ngā kaupapa whakaora tangata, ka whakatūria ngā kaiārahi motuhake hei tautoko i te tangata me tō rātou whānau ki te whakatutuki i ā rātou whāinga me ō rātou wawata.

Ka arahina a Paiheretia e Te Puni Kōkiri rātou ko Ara Poutama Aotearoa, ko Te Manatū Whakahiato Ora i te taha o ngāi Māori. I te tuatahi, ka aronuitia te rohe o Te Matau a Māui me Te Tai Tokerau me ngā tāne ki raro iho i te 30 tau.

He aha te take kei te whai te Ara Poutama Aotearoa i te tauira o Whānau Ora?

I whakaputaina te Pūrongo Arotake mō Whānau Ora, arā, ko Tipu Mātoro ki te Ao, i te marama o Huitanguru 2019. Kei te whakamihi tēnei pūrongo i ngā hua o tēnei kaupapa motuhake e aro atu ana ki te whānau me ngā huringa papai mō ngā whānau. Waihoki kei te whakatūria ngā āhuatanga hei whakapūmau i ēnei hua.

He aha te take kei te aro atu tēnei kaupapa ki te Māori?

Kei te taunaki, kei te whakautu hoki a Paiheretia te Muka Tāngata i te pānga kino o te pūnaha o Ara Poutama o Aotearoa ki a ngāi Māori i tēnei wā. He tokomaha rawa ngā Māori e kuhu atu ana ki te pūnaha o Ara Poutama, waihoki kua roa tēnei āhuatanga e haere ana, e pēhi nui ana i te motu. Ahakoa 16 ōrau noa te tatau o ngā Māori katoa o tēnei whenua, ko tētahi haurua o ngā mauhere he Māori.

He aha te take kei te aro atu tēnei kaupapa ki te hunga ki raro iho i te 30 tau?

Rite tonu te kitenga atu o te tokomaha o ngā rangatahi Māori e taka ana ki raro i te pūnaha o te ture, hei pārurenga, hei tangata hara hoki, otirā, mēnā kei raro iho rātou i te 30 tau, ka nui ake te tūpono ka hāmenehia anō, ka mauheretia anō rātou.

Ka whakamātauria tēnei kaupapa ki ēhea whareherehere?

Ka whakamātauria te kaupapa ki Hawke’s Bay Regional Prison me Northland Region Corrections Facility.

Āhea ka tīmata mai te hōtaka tuatahi?

Kua tīmata kē ngā mahi māherehere me te mahi hoahoa. Ka whakarewaina ngā mahi tuatahi i te tīmatanga o te tau 2020.

Ko wai te kaihautū o te kaupapa?

Kei te kōkirihia a Paiheretia te Muka Tāngata e Te Puni Kōkiri, te Ara Poutama o Aotearoa (Corrections) me te Manatū Whakahiato Ora, i te taha o ngāi Māori. He kaupapa hou tēnei e aro nui ana ki te whānau i raro i te kaupapa Māori hei whakapiki ake i ngā hua ki ngā Māori e whai pānga ana ki te pūnaha o te Ara Poutama. Kei te whakamanahia te hiranga o te whānau ki te whakapiki ake i te oranga o te tangata takitahi, waihoki o ngā reanga whai muri iho, hei whakaheke i te nui o ngā hara me ngā mauheretanga.