Te Pātaka a Te Ururoa

In this edition, Minister Flavell mentions his recent trade mission to China and Hong Kong representing the Māori Taniwha economy. He also recalls last month’s visit to Te Tairāwhiti.

Published: Rāhina, 02 Whiringa ā-rangi, 2015 | Monday, 2 November 2015

Tēnā koe i runga i ngā āhuatanga o te wā. Iri te rau kawakawa, iri ki whare aituā.  He piki raukura, he kōtore huia, ka whatia ka ngaro ki Paerau, ka ngaro whakaoti atu. Āpiti hono, tātai hono, ko te hunga mate ki te hunga mate.  Āpiti hono, tātai hono, ko tātou te kanohi kitea ki a tātou anō, tēnā koe.

 

 

Pānui ai koe i tēnei, e ārahi ana au i tētahi tira pakihi angitu ka haere ki Haina me Hong Kong hei kanohi kitea mō tā Aotearoa ‘ohanga Taniwha Māori’ $42 piriona neke atu te wāriu.

 

Ko te pakihi tauhokohoko Māori tētahi wāhanga o tā Aotearoa rautaki ki Haina kia whakatupu ai i ngā rawa tuku me ngā mākete hou. Ko te haerenga nei tētahi wāhanga o tētahi rautaki e haere tonu ana e tautokona ana e Te Puni Kōkiri me NZTE ki te whakakaha i ngā hononga tauhokohoko me Haina.

Ka whakahaere ngā māngai i ngā rawa me ngā pakihi – tāpoi mai, ahuwhenua miraka kau mai, ahumoana mai, waina mai, ahuone mai, ratonga ngaio mai, me te waihangatanga. Ko ētahi o ā tātou kamupene ahumoana Māori nui rawa e haere ana i tō mātou taha, kua whai wāhi ki te Whakaaturanga Mahinga Ika, Kai Moana o Haina, arā, ko te China Fisheries & Seafood Expo ki Qingdao mai i te 4 ki te 6 o Whiringa-ā-rangi.

 

E whakataretare ana au ki te whakaatu ki a koutou ētahi pitopito kōrero anō mō te haerenga i roto i te whakaputanga o Kōkiritia e whai ake ana.

I tērā marama, i toro atu au ki Te Tairāwhiti i te taha o te Pirimia, ko Hōnore John Key, ko te Mema Paremata mō Te Tairāwhiti, a Anne Tolley, mātou ko te Kaiārahi Ngātahi o Te Pāti Māori, a Marama Fox. He pērā te huarere i Tūranga-nui-a-Kiwa ki ōna iwi – he pūahoaho, he mahana hoki. I rongo, i kite hoki mātou i te hōhonutanga, i te whānuitanga o te manaaki tangata o Te Tairāwhiti.

I mua te taenga atu o te Pirimia, i whakauhi māua ko Minita Tolley i tētahi kai o te ata mā te hunga pakihi i te pokapū tūāpā pakihi Māori (arā, ko te Māori Business Facilitation Centre) i whakatūwheratia ai inākuanei i te tari o Te Puni Kōkiri ki Tūranga nui-a-Kiwa.

I te hui tūtaki atu ai au ki te hunga pakihi auaha, arā, ko ngā kanohi o ngā tūmomo pakihi Māori: he ratonga waea kaitaraiwa, he mahi mīere, he whakapaipai maikuku/ matiwae, he taera karaihe, he mirimiri/romiromi, he tao kai – koinei te torutoru noa iho ka taea te whakaingoa.

Ko te pokapū tūāpā pakihi Māori te tuatahi o ngā ‘pokapū’ maha e tūmanako ana au ka tuwhera ki ngā pakihi kātahi anō ka whakatūria, kua roa e tū ana hoki, puta noa i Aotearoa. Ka tāpaetia he ratonga ā-Ipurangi e ngā pokapū, e ngā Hinonga Kore-Kāwanatanga hoki, pērā i te Māori Women’s Development Inc, e tautoko ai, e tohutohu ai i ngā pakihi.

 

Kei te whakaahua o raro nei ko Minita Tolley (kei te taha mauī), ko ahau (kei waenganui) mātou ko te Pirimia e harirū ana, whai muri i te whakatau poto a ētahi o ngā mōrehu o Te Hokowhitu o Tū 28 i te whare whakamahara mō Kamupene C kei te Whare Taonga o Te Tairāwhiti.  Ko te tūnga tuatahi tēnei o te rā, ā, he poroheahea noa te tangata ka pōhēhē ka āhua ngāwari te paepae ki te manuhiri. Tika tonu te kī atu a te koroua, a Rutene Irwin ki te Pirimia, me tāna whakahē i te panoni i te haki o Aotearoa: “I pakanga mātou i raro i taua haki, i whawhai mō taua haki me ōna āhuatanga katoa.”

I pōwhiritia mātou ko te Pirimia, ko Minita Tolley e te kura o Kāitī me te kura o Waikirikiri, ā, ka rongo tika tonu mai i te hapori mō ngā hua kua puta, kua whiwhi hoki rātou i a Whānau Ora me ngā kaiurungi. Ka āhei te pānui i ētahi kōrero anō mō ā rātou kīnga kōrero i roto i tēnei whakaputanga o Kōkiritia.

I ārahi Te Rūnanganui o Ngāti Porou i a mātou ki tō rātou wāhi noho hou ki Kāitī, te pokapū hui, nohoanga hoki o Te Tini o Porou (arā, ko Te Tini o Porou Conference and accommodation centre). Ko te mea whakaharahara o te haerenga ko te hākari whakamīharo o te rā nui, kai ai mātou i ngā kai i horahia mai ai e Ngāti Porou Seafoods Group.

Puta ai a pito, i rongo mātou i ngā kōrero a te rōpū Whanake Ohanga ā-rohe o Te Tairāwhiti (arā, ko Te Tairāwhiti Regional Economic Development forum) nā rātou ō rātou wawata mō te tipunga o ngā pakihi me ngā iwi o te rohe i whakawhāriki ai.

Whai muri i te haere ki te whakakitenga A&P o te kōanga, i te taha o te marae o Te Kuri o Tuatai te hui mutunga o te rā, matapaki ai i ngā panonitanga ki te Ture Whenua.

 

I te roanga o ngā hui maha nei ki te taha o ngā iwi o Te Tairāwhiti, i mīharo au ki tō rātou āhua “haati”, te kaha ki te ui i ngā pātai uaua mō ngā kaupapa uaua atu, ō rātou ngākau tuwhera me te hiahia ki te whiriwhiri hononga hoki hei painga mō ō rātou hapori, mō ā rātou mokopuna hoki.

Ko Te Tairāwhiti, te wāhi tuatahi o te ao kia kite atu i te rā, he hapori mātātoa ka whakaatu i te māia me te ārahitanga. Kō ōna iwi he whakatinanatanga tūturu o te tino rangatiratanga.

 

 

 

Mauriora!

Hōnore Te Ururoa Flavell

Minita Whanaketanga Māori me Whānau Ora